Các trò chơi dân gian ngày tết

Những trò chơi dân gian không chỉ là những hoạt động giải trí mà còn giúp duy trì và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Đặc biệt, khi được chơi trong dịp Tết cổ truyền, những trò chơi này làm cho bầu không khí thêm phần sôi động, mang đến những giờ phút thư giãn thoải mái và tràn ngập tiếng cười.

Hơn nữa, những trò chơi tưởng chừng đơn giản này không chỉ giúp người lớn kéo con trẻ ra khỏi màn hình điện thoại, mà còn tạo cơ hội cho trẻ học hỏi, phát triển sở trường, tăng cường chỉ số IQ, EQ, AQ và rèn luyện nhân cách.

Tổng hợp các trò chơi dân gian

1. Ô ăn quan

Ô ăn quan, hay còn gọi là ô quan hoặc ô làng, là một trò chơi dân gian quen thuộc và hấp dẫn, gắn liền với tuổi thơ của nhiều người. Trò chơi này không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp người chơi rèn luyện tính kiên trì, khả năng tính toán và ghi nhớ, vì vậy được cả trẻ em lẫn người lớn yêu thích.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Người chơi bắt đầu bằng cách chọn một ô trong năm ô vuông thuộc quyền kiểm soát của mình và dùng toàn bộ số quân trong ô đó. Sau đó, họ lần lượt rải quân vào các ô (mỗi ô 1 quân), bắt đầu từ ô gần nhất và có thể rải theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược lại.

Khi rải quân hết, nếu ô tiếp theo có quân, người chơi sẽ tiếp tục rải số quân đó theo chiều đã chọn. Nếu gặp một ô trống trước khi tới ô có quân, người chơi sẽ được ăn toàn bộ quân trong ô đó.

Trò chơi kết thúc khi toàn bộ quân ở hai ô quan đã bị ăn hết. Người thắng cuộc là người có tổng số quân quy đổi nhiều hơn khi cuộc chơi kết thúc. Theo luật chơi ở nhiều địa phương, 1 quân được quy đổi bằng 10 dân hoặc 5 dân, tuy nhiên, điều này có thể thay đổi tùy theo thỏa thuận giữa người chơi.

2. Bịt mắt bắt dê

Bịt mắt bắt dê là một trò chơi dân gian lâu đời ở Việt Nam, rất được yêu thích trong các dịp lễ hội, đặc biệt là Hội đầu xuân. Trò chơi này cũng phổ biến trong giới trẻ nhờ tính đơn giản và sự vui nhộn của nó.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Cách 1: Tất cả người chơi sẽ cùng oẳn tù tì hoặc chọn một người xung phong bịt mắt để đi bắt dê, trong khi những người còn lại đứng thành vòng tròn. Người chơi sẽ chạy quanh người bịt mắt cho đến khi người đó hô “đứng lại” thì dừng lại. Người bịt mắt sẽ đi quanh vòng tròn và cố gắng bắt một người bất kỳ, trong khi những người khác cố tạo tiếng động để làm người bịt mắt mất phương hướng. Nếu người bịt mắt bắt được ai và đoán đúng tên người đó, người bị bắt sẽ thay thế vị trí của người bịt mắt. Nếu không bắt được ai, người bịt mắt sẽ hô để mọi người di chuyển lại.

Cách 2: Chọn hai người để tham gia, một làm dê và một đi bắt dê. Cả hai sẽ đứng trong vòng tròn, bịt mắt và quay lưng vào nhau. Khi có hiệu lệnh, người làm dê sẽ di chuyển và kêu “be be” để người bắt dê đoán và đuổi theo. Những người đứng xung quanh sẽ hò reo để tạo không khí sôi động. Nếu bắt được dê, người làm dê sẽ phải trở thành người bắt, và một người khác sẽ vào vòng tròn để trở thành dê.

3. Kéo co

Kéo co, hay kéo dây, là một môn thể thao và trò chơi dân gian được gìn giữ cho đến ngày nay. Đây không chỉ là một hoạt động rèn luyện sức khỏe mà còn mang tính đồng đội, tôn vinh sức mạnh tập thể, mang lại niềm vui và sự thoải mái cho mọi người tham gia. Trò chơi thường được tổ chức trong các dịp lễ hội hoặc ngày Tết.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Người chơi sẽ chia thành hai phe, mỗi phe sẽ cùng nhau sử dụng sức mạnh để kéo bên kia ngã về phía mình. Giữa sợi dây có buộc một cái khăn đỏ; bên nào kéo đoạn dây có khăn đỏ qua vạch của mình trước sẽ giành chiến thắng.

4. Đấu vật

Đấu vật là một trò chơi dân gian mang đậm tính truyền thống, phổ biến ở hầu hết các tỉnh miền Bắc Việt Nam. Thường được tổ chức dưới hình thức các hội vật vào tháng Giêng âm lịch, đây là nét văn hóa độc đáo báo hiệu mùa Tết và sự khởi đầu của Xuân.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Các đô vật tham gia thi đấu thường chỉ mặc một chiếc khố và không mặc áo. Họ sẽ lên sàn đấu, được đặt trong một vòng tròn tại bãi đất trống, sân đình hoặc sân làng. Trong cuộc thi, hai người sẽ sử dụng sức mạnh và kỹ năng để vật nhau. Người chiến thắng là người có thể hạ ngã đối phương hoặc đẩy đối thủ ra khỏi vòng tròn thi đấu.

Trong suốt trận đấu, có hai người đảm nhiệm vai trò phất cờ và đánh trống. Người đánh trống sẽ cầm một chiếc trống nhỏ, đánh ba tiếng mỗi lần để khuyến khích và thúc giục các lực sĩ. Người phất cờ sử dụng cờ cán dài để ngăn không cho khán giả xâm phạm vào sân vật. Đồng thời phất cờ theo nhịp trống khi có người thắng cuộc để cổ vũ cho người chiến thắng.

5. Chơi đánh đu

Chơi đánh đu là một trò chơi thú vị, đòi hỏi tính khéo léo, nhanh nhẹn và sự phối hợp ăn ý giữa hai người chơi. Trò chơi này thường diễn ra vào mùa xuân, đặc biệt dành cho các cặp trai gái trong hội làng.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Có nhiều hình thức chơi đánh đu, nhưng phổ biến nhất là đu đơn và đu đôi. Đu đơn đối với nữ thường thể hiện sự nhịp nhàng, nhẹ nhàng và duyên dáng của người chơi. Trong khi đu đơn đối với nam thường mang đến cảm giác khỏe khoắn, bay bổng và thường đạt độ cao ấn tượng.

6. Đập niêu đất

Đập niêu đất là một trò chơi quen thuộc với người Việt, đặc biệt là trẻ em. Trò chơi dân gian này rất phổ biến trong các dịp hội làng lớn, đặc biệt là vào Tết Nguyên Đán.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Trò chơi thường diễn ra trên sân rộng. Trước khi bắt đầu, người tổ chức sẽ đặt hai chiếc cột cách nhau khoảng 5 mét. Ở hai đầu cột sẽ được nối bằng một sợi dây thừng để làm giá treo niêu. Điểm xuất phát sẽ cách giá treo niêu khoảng 3-5 mét.

Khi tham gia trò chơi, người chơi sẽ được trọng tài trao cho một cây gậy dài khoảng 50 cm. Những người chơi sẽ bị bịt mắt và đứng tại vạch xuất phát. Họ sẽ tự ước lượng khoảng cách và tiến lên phía trước để đập trúng chiếc niêu treo trên dây. Ai đập trúng niêu sẽ nhận được một phần thưởng được ghi trong mẫu giấy nhỏ bên trong chiếc niêu vỡ.

7. Đi cà kheo

Các cuộc thi cà kheo diễn ra ở nhiều vùng quê vào dịp Tết thường mang lại tiếng cười sảng khoái cho người xem nhờ sự hấp dẫn và bất ngờ của trò chơi.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Người chơi sẽ sử dụng hai cây tre, trên đó gắn hai khấc tre làm bàn đạp. Để di chuyển trên cà kheo, người chơi cần có sự khéo léo nhất định.

8. Chơi cờ người

Trong các lễ hội truyền thống vào dịp Tết, trò chơi cờ người thường được tổ chức. Cờ người được xây dựng dựa trên luật chơi của cờ tướng, nhưng khác biệt ở chỗ sử dụng người thật thay cho các quân cờ. Bàn cờ thường là một khu đất rộng, được vẽ theo các ô cờ tướng tiêu chuẩn.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Khi tất cả các quân cờ đã vào vị trí, một hồi trống dài vang lên, và hai đấu thủ cờ mặc áo dài, khăn xếp sẽ xuất hiện để giới thiệu bản thân. Mỗi người cầm một cây cờ đuôi nheo ngũ sắc nhỏ để chỉ huy trận đấu. Theo quy định, đấu thủ cầm quân đỏ sẽ đi trước, sau đó đến quân đen, và hai bên sẽ luân phiên theo thứ tự cho đến khi hết lượt.

Nghệ thuật thi đấu cờ người thể hiện rõ nét bản sắc văn hóa vùng miền. Cờ người ở miền Bắc thường mang đậm dấu ấn của diễn xướng dân gian qua các điệu múa và bài vè đặc trưng. Trong khi đó, hội cờ người ở miền Trung và miền Nam lại sống động hơn, với các quân cờ tiến tới tấn công đối phương bằng những thế võ, sử dụng binh khí để vô hiệu hóa và đánh ngã đối thủ.

9. Ném tung còn

Ném còn, hay còn gọi là tung còn, là một trò chơi dân gian có từ lâu đời, gắn liền với đời sống và sinh hoạt của các dân tộc thiểu số, đặc biệt là dân tộc Thái và Mường. Trò chơi này thường xuất hiện vào dịp đầu năm mới và trong các lễ hội hàng năm, tạo cơ hội cho mọi người vui chơi, giao lưu kết bạn và giao duyên.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Quả còn có hình cầu, lớn bằng nắm tay trẻ nhỏ, được khâu bằng nhiều mảnh vải màu sắc và nhồi thóc cùng hạt bông bên trong. Xung quanh quả còn có các tua vải nhiều màu, giúp định hướng khi nó bay.

Sân ném còn là một bãi đất rộng, ở giữa chôn một cây tre (hoặc vầu) cao, trên đỉnh có gắn một vòng còn hình tròn (khung còn). Một mặt của khung còn dán giấy đỏ (biểu tượng cho mặt trời), mặt kia dán giấy vàng (biểu tượng cho mặt trăng).

Người chơi đứng đối mặt qua cây còn, và mục tiêu là ném quả còn lọt qua vòng còn trên đỉnh cột để giành chiến thắng.

10. Chơi đáo

Đáo là một trò chơi phổ biến ở nhiều vùng quê xưa, thu hút không chỉ trẻ em mà cả người lớn, bởi nó thể hiện sự khéo léo và tinh tế của người chơi.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Tùy theo quy định của nhóm chơi, người ta sẽ khoét lỗ trên một bãi đất phẳng. Ngoài lỗ đáo, sẽ có một vạch quy định để người chơi đứng ném tiền xu về phía lỗ. Khoảng cách từ vạch này đến lỗ đáo có thể được điều chỉnh theo ý muốn; khoảng cách càng xa thì độ khó càng tăng. Người nào ném đồng xu trúng vào lỗ sẽ được ăn. Trò chơi tiếp tục theo lượt, cho đến khi không còn xu nào nữa thì ván chơi kết thúc.

11. Cướp cờ

Cướp cờ là một trò chơi dân gian phổ biến; đặc biệt được yêu thích bởi thế hệ 8x và 9x và vẫn giữ được sức hút cho đến ngày nay. Trò chơi mang tính đồng đội cao, tạo ra không khí vui vẻ và kết nối mọi người lại gần nhau hơn.

Luật chơi cơ bản và cách chiến thắng:

Trò chơi không giới hạn số lượng người chơi nhưng cần có một người làm quản trò.
Quản trò sẽ chia tất cả người chơi thành 2 đội với số lượng đồng đều. Mỗi thành viên đứng sau vạch xuất phát của đội mình và đếm theo thứ tự 1, 2, 3, 4, 5…
Người chơi có thể sử dụng bất kỳ vật dụng nào như khăn, vải hoặc cành cây để làm “cờ”.
Khi trò chơi bắt đầu, quản trò hô số nào, thành viên của hai đội có số tương ứng sẽ chạy ra giữa sân để giành “cờ”. Quản trò có thể gọi nhiều số cùng lúc.
Người cướp được “cờ” phải nhanh chóng chạy về vạch xuất phát của đội mình, trong khi những người chơi khác phải đuổi theo và chạm vào người cầm “cờ”. Chỉ có những người cùng số mới được chạm vào nhau.
Nếu người cầm “cờ” vượt qua vạch đích, người đuổi theo không được chạm vào nữa. Nếu chạm được vào người cầm “cờ”, đội của người đó sẽ ghi điểm. Nếu người cướp “cờ” về đích an toàn, đội cướp cờ sẽ ghi điểm.
Quản trò tiếp tục các lượt chơi tiếp theo, có thể giới hạn số lượt chơi.
Sau khi kết thúc trò chơi, đội có nhiều điểm hơn sẽ là đội chiến thắng.

12. Trò chơi nhảy bao bố

Khi nhắc đến các trò chơi dân gian, trò nhảy bao bố luôn được nhớ đến. Trò chơi này phổ biến trong các dịp hội thao ở trường, lớp và các lễ hội truyền thống. Nhảy bao bố không chỉ giúp rèn luyện thể lực và sự khéo léo mà còn tạo ra không khí vui vẻ và gắn kết giữa người chơi.

Luật Chơi và Cách Thắng Cuộc:

Trước khi bắt đầu, trọng tài sẽ chia người chơi thành hai đội nếu số lượng ít, hoặc ba đến bốn đội nếu có nhiều người. Cần đánh dấu một vạch xuất phát và một vạch để quay đầu.

Mỗi đội sẽ được phát một bao bố loại 100 kg và xếp thành hàng dọc trước vạch xuất phát. Khi trò chơi bắt đầu, người đứng đầu mỗi đội bước vào bao bố và giữ chặt miệng bao bằng hai tay.

Khi trọng tài ra hiệu xuất phát, người chơi phải nhảy từng bước đến vạch phía trước rồi quay lại, sau đó truyền bao cho người thứ hai. Cứ thế, các thành viên lần lượt thực hiện cho đến người cuối cùng. Đội nào về đích trước sẽ thắng.

Trong quá trình chơi, nếu người chơi nhảy trước hiệu lệnh xuất phát, không nhảy đủ đến vạch quy định hoặc bỏ bao ra trước khi về đích, sẽ bị coi là vi phạm luật.

Với những các trò chơi dân gian ở trên Tettrungthu.biz hy vọng bạn và gia đình có thể chọn ra các trò phù hợp để có thể chơi cùng người thân và gia đình của mình. Đồng thời các kiến thức ở trên mọi người sẽ biết thêm thông tin các trò chơi đặt biệt xuất hiện qua mỗi năm.